سایت تورجان: علی اشرف فتحی

کشور عراق و شیعیان آن که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، پس از جنگ جهانی اول سال‌های بسیار سختی را گذراندند. سه واقعه خونین جنبش جهاد (1914 میلادی)، قیام نجف (1918 میلادی) و انقلاب 1920 میلادی ضربات سهمگین سیاسی، اجتماعی و روانی بر مردم این کشور وارد کرد. با استقرار نسبی ثبات و آرامش در عراق پس از تشکیل حکومت سلطنتی، شیعیان و حوزویان عراق به ویژه حوزه نجف مجبور به حاشیه‌نشینی و دوری از سیاست شدند. آنها به نخستین پادشاه عراق جدید و مستقل تعهد داده بودند که در امور سیاسی و حکومتی دخالت نکنند. با این حال، شهر و حوزه کاظمین مقاومت بیشتری در برابر فشار حاکمان جدید بغداد از خود نشان داد و در طول سالیان مقاومت در برابر اشغال‌گری بریتانیا نیز اهالی و روحانیون این شهر فعالیت چشمگیری علیه اشغالگران داشتند.

آمنه صدر در چنین فضایی به سال 1356 قمری (1316 شمسی و 1937 میلادی) در شهر کاظمین متولد شد. همان سال در تکریت، شهری بالاتر از کاظمین، صدام حسین به دنیا می‌آید. نظامی سیاستمداری که 43 سال بعد قصد جان آمنه (بنت‌الهدی) و برادرش آیت‌الله سید محمد باقر صدر را کرد و این دو مانع بزرگ را از سر راه خود برداشت تا اهداف بلندپروازانه خود را بهتر و سریع‌تر پیگیری کند. آمنه صدر که محصول چنان محیط و فضای متلاطمی بود، پس از تحصیل در سطوح مختلف حوزوی نزد روحانیون ارشد خانواده‌اش، در سنین جوانی به یکی از نویسندگان و شعرای خوش‌ذوق و خوش‌قریحه عراقی بدل شد. مقالات وی در کنار مقالات برادرش و دیگر علما و روحانیون فعال حوزه‌های عراق همچون علامه سید مرتضی عسکری، شهید سید محمدباقر حکیم، سید محمدحسین فضل‌الله و شیخ باقر شریف القرشی در نشریه «الأضواء» منتشر می‌شد، در حالی که آمنه در زمان انتشار این مقالات فقط 24 سال داشت و این نشان از فضای با نشاط در میان زنان و دختران شیعه عراقی در سال‌های پیش از ظهور حزب بعث دارد.

از آمنه صدر که مخاطبانش او را بیشتر به نام «بنت‌الهدی» می‌شناختند، مقالاتی همچون «نظر زن در ازدواج»، «جایگاه زن شایسته در نگاه امام صادق (ع)» و «زن و فرهنگ» در سال 1380 قمری (1339 شمسی) در ستون ثابت «صوت المرأة المسلمة» در نشریه الأضواء منتشر شده است. در آن زمان، مرجعیت شیعه بر عهده آیت‌الله‌العظمی بروجردی در قم بود که آخرین ماه‌های حیات خود را سپری می‌کرد و در نجف که محل فعالیت بنت‌الهدی صدر و برادرش شمرده می‌شد، آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیم زعامت حوزه نجف را بر عهده داشت.

هجوم امواج اندیشه‌های غربی به کشورهای اسلامی و به ویژه عراق پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی شدت گرفت و کشور عراق نیز که به اشغال بریتانیایی‌ها درآمده بود، به یکی از اهداف اصلی اجرای برنامه‌های فرهنگی و آموزشی غربی‌ها تبدیل شد. انگلیسی‌ها با شتاب و کوشش تمام تصمیم گرفتند تا نظام آموزشی عراق را دگرگون کرده و تحصیل دختران و زنان را در مدارس و دانشگاه‌های جدید تسهیل کنند. نیروهای مذهبی عراق به ویژه در مناطق شیعه‌نشین، از زمان رخداد مشروطه در ایران و عثمانی به سمت تأسیس مدارس جدید گرویده بودند و آخوند خراسانی و دیگر مراجع وقت از این اقدامات پشتیبانی می‌کردند. هرچند بعدها به دلیل غلبه تعالیم غربی و گسترش فرهنگ اروپایی در میان دانش‌آموختگان این مدارس، نگرش منفی در برخی روحانیون و علما از جمله میرزای نائینی نسبت به این مدارس پدیدار شد.

بنت‌الهدی صدر جوان، که تحصیلات حوزوی خود را تا مدارج بالایی ادامه داده بود، همزمان با نویسندگی و شاعری در تأسیس و اداره مدارس دخترانه «الزهراء» مشارکت فعال داشت و از چنین پتانسیل مهمی غفلت نکرد. تلاش وی همچون دیگر چهره‌های حوزوی عراق بر این بود که از هویت مذهبی خود و دیگر زنان عراقی در برابر موج غرب‌گرایی و غرب‌زدگی در میان دختران جوان دفاع کند. او از ابزارهای ادبی همچون شعر و داستان مدد می‌گرفت تا زنان را به هویت و جایگاه دینی خود واقف کند و از نهاد «خانواده» به عنوان یک «مطلوب دینی» دفاع نماید.

عناوین کتاب‌های غالبا داستانی بنت‌الهدی می‌تواند گویای دغدغه‌های این بانوی عراقی در سال‌های دهه شصت و هفتاد میلادی باشد: در جستجوی حقیقت، خانه گمشده، دیدار در بیمارستان، دو زن و یک مرد، شخصیت زن مسلمان، فضیلت پیروز است، سختی و فراخوانی، بر بلندی‌های مکه، زن در کنار پیامبر، ملاقات با عروس، داستان انتخاب همسر، ای کاش می‌دانستم، آخرین هدیه.

طرح جلد دو نمونه از آثار داستانی بنت‌الهدی صدر

بنت‌الهدی در مقاله «نظر زن در ازدواج» به رنج‌هایی اشاره می‌کند که زنان در جامعه عراق از ناحیه بدرفتاری مردان تحمل می‌کنند و این بدرفتاری‌ها و ستم‌ها به اسلام نسبت داده می‌شود. وی خطاب به زنان می‌گوید که این رفتارها و تضییع حقوق زنان با «روح اسلام و تعالیم حکیمانه آن» بیگانه است و خود وی نیز چنین ستم‌هایی را بر زنان و دختران احساس کرده است.

بنت‌الهدی صدر که از یک خاندان روحانی صاحب‌نام حوزه برخاسته بود، از رفتار «استبدادی» برخی مردان که قصد دارند سرنوشت دختران و زنان خود را بدون مشورت با آنان و طبق امیال خود رقم بزنند، به شدت انتقاد کرده و به زنان یادآوری می‌کند که اسلام برای نابودی ظلم و مجازات ظالمین آمده و نه برای ایجاد یک نسل تحت ستم. به عقیده بنت‌الهدی، اسلام بر خلاف سایر اقوام شرق و غرب که جایگاه تحقیرآمیزی برای زنان در نظر می‌گرفتند، مردان را در کنار زنان قرار داده و حقوق اجتماعی آنها را در نظر گرفته است.

بنت‌الهدی صدر در مقاله «زن و فرهنگ» نیز با اشاره به «هجوم فرهنگ بیگانه به کشورهای اسلامی»، از محسنات مادی تمدن غرب سخن گفته و در عین حال بر ضرورت حفظ هویت دینی در برابر هجوم این فرهنگ «استعماری» تأکید کرده است. وی در داستان‌هایی که نوشته است، نیز به برخی عادات غلط میان زنان اشاره کرده و با زبان هنر درصدد اصلاح آنها برآمده است.

به عنوان نمونه در داستان «ملاقات با عروس» به برخی عادات و رسوم بیهوده و پرهزینه در مراسم عروسی اشاره می‌کند که تنها به اتلاف وقت و صرف هزینه‌های گزاف منجر می‌شده‌اند. یا در داستان «انتخاب همسر» می‌بینیم که بنت‌الهدی به جوانان توصیه می‌کند که در ازدواج به دنبال شریک زندگی باشند و نه شریک تجاری، و از نگاه مادی به مسأله ازدواج بپرهیزند. در دو داستان «فضیلت پیروز است» و «دو زن و یک مرد» نیز به خودباختگی فکری و اخلاقی جوانان و زنان در برابر فرهنگ غرب اشاره شده و چهره‌ای منفی از این خودباختگی در حیات اجتماعی مردم عراق به تصویر کشیده می‌شود.

در داستان «در جستجوی حقیقت» نیز وی به رابطه میان علما و جوانان اشاره می‌کند و تلاش‌های خیرخواهانه و اجتماعی این عالم دینی را که بی‌شباهت به برادرش آیت‌الله سید محمدباقر صدر نیست به تصویر می‌کشد. وی این داستان را در سال 1979 یعنی یک سال پیش از شهادت خود و برادرش نوشته است.

بنت‌الهدی صدر در آثار داستانی خود تنها به مسائل و معضلات اخلاقی و اجتماعی جامعه عراق نپرداخته و نگاهی هم به مشکلات جهان اسلام دارد. او داستان «آخرین هدیه» را درباره زنی نوشته که همسرش در جنگ کرامهعلیه صهیونیست‌ها به شهادت می‌رسد. وی در این داستان، کاراکتری تأثیرگذار و پویا از شخصیت یک زن مسلمان ارائه کرده است. «دیدار در بیمارستان» آخرین اثر داستانی بنت‌الهدی صدر است که مدتی پیش از شهادتش نوشته است و در آن به رابطه پزشکی با ایمان مذهبی پرداخته و از جدال‌های فکری میان مؤمنان و تجربه‌گرایان و شکاکان سخن به میان آورده است.

آمنه صدر که اکنون به نام بنت‌الهدی مشهور است؛ (نامی که خود به عنوان نام مستعار کتب، مقالات و اشعار خود برگزیده بود) در سال‌های پایانی عمرش علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، مطبوعاتی، ادبی و خیریه، قدم در راهی گذاشت که خود در یکی از مقالاتش در دو دهه پیش از شهادتش پیرامون جایگاه نوین زن در دوره اسلامی از آن سخن گفته بود. وی در آن مقاله که در ستون ثابت متعلق به وی با عنوان «صدای زن مسلمان» در نشریه الأضواء منتشر شد، به ارتقای جایگاه اجتماعی و حضور مؤثر زنان در جنگ‌ها و فعالیت‌های جهادی اشاره می‌کند و در چند سال پایانی عمر 43 ساله‌اش همپای برادرش به مقابله با استبداد صدام حسین برخاست و زنان و مردان عراقی را علیه حکومت بعثی تهییج کرد.

گفته می‌شود که صدام حسین پس از بازداشت و شکنجه آیت‌الله سید محمدباقر صدر و خواهرش بنت‌الهدی در فروردین سال 1359 شمسی، دستور قتل آنها را صادر کرد تا مانع از تکرار جنبشی نظیر انقلاب اسلامی ایران در عراق شود. همچنین احتمال دارد که وی با اعدام این دو چهره تأثیرگذار و فعال شیعی، قصد آماده‌سازی برای حمله به ایران در شهریور همان سال را داشته و این دو مانع را به منظور جلوگیری از هرگونه اعتراض داخلی به حمله به ایران از میان برداشته باشد.

مراسم بزرگداشت آیت الله سید محمدباقر صدر و بنت البه گزارش روابط عمومی مؤسس? فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، در این مراسم آیت الله محسن اراکی رئیس مجمع تقریب مذاهب اسلامی و از شاگردان آیت الله سید محمدباقر صدر سخنرانی خواهد کرد. 

در این مراسم همچنین کتاب «دختری از تبار هدایت» با موضوع زندگی شهید بنت الهدی صدر با حضور نویسنده معرفی خواهد شد. 


این مراسم از ساعت 17 روز چهارشنبه 28/1/1392 در مؤسس? فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر به آدرس تهران، میدان هفت تیر، بالا‌تر از مسجد الجواد، کوچ? شریعتی، پلاک 10، واحد دو برگزار می‌شود و ورود به جلسه برای علاقه‌مندان آزاد است. 

آیت الله سید محمدباقر صدر و خواهر مجاهدش بنت الهدی صدر در روز نوزدهم فروردین سال 1359 به دستور صدام حسین به شهادت رسیدند و این مراسم به مناسبت سالگرد شهادت این دو بزرگوار برگزار می‌شود.

هدی صدر برگزار می‌شود 

اهتمام  هر چه بیشتر رسانه ها به حیات امام موسی صدر

چه عاملی سبب می شود تا مطبوعات و خبرگزاری های داخل کشور اخباری نادرست و گاه متناقض را منتشر کنند و به جبر حرفه ای خبرنویسی تن در دهند؟برای بسیار از افراد جامعه پذیرش اینکه امام موسی صدر زنده است ممکن نیست. آنها هر یک با پرسش هایی از قبیل:

امام موسی صدر کیست؟ چکاره بوده است؟ ایرانی یا لبنانی است؟ اکنون کجاست؟ چند ساله که ربوده شده است؟ برای چه؟ مگر ممکن است کسی 35 سال در زندان دوام بیاورد و نمیرد؟

و بسیاری از سوال های دیگر به دنبال این هستند که ثابت کنند او دیگر زنده نیست و هرگاه خبری مبنی بر شهادت او می آید با حالتی که گویا می خواهند حرفشان را ثابت کنند که امکان ندارد امام موسی صدر در قید حیات باشد، یکدیگر را مخاطب خود قرار می دهند و تفسیر و تحلیل های شخصی خود را بیان می کنند.

در رابطه با پرونده ربودن امام موسی صدر باید به این نکته توجه کرد که پذیرش حیات امام موسی صدر منطقی است که باید به آن اهتمام داشت و با جدیت در دنیایی که او با اندیشه نوینش خلق کرد، قدم گذاشت.

چراکه حقیقت وجودی افراد به بودن یا نبودن مادی آنها نیست؛ بلکه به میزان تاثیرگذاریشان بر محیط پیرامونیشان است.چه بسیار انسان هایی که خلق می شوند و مدتها نفس می کشند اما اصالت آنها را چیزی جز کالبدی متحرک و فاقد تاثیر گذاری تشکیل نمی دهد.

اینکه هر از چند گاهی  رسانه های ایران بی آنکه از صحت برخی از اخبار که آن هم در رسانه های عربی و از منابعی که  می خواهند به گونه ای خود را از اتهام دست داشتن در پرونده ربودن رهبر شیعیان لبنان مبرا کنند، گوی کپی کردن را از یکدیگر می ربایند نشان دهنده  آگاهی نداشتن از حقایق پرونده ربودن امام موسی صدر است.

آن ها بر اساس اصلی نادرست در علم ارتباطات و رسانه، سعی بر این دارند تا در قرن بیست و یکم که آن را «عصر ارتباطات» نامیده اند بر اساس ارزش های خبری تعریف شده، هر گونه خبری که مبنی بر حیات یا شهادت رهبر ایرانی تبار شیعیان لبنان است را منتشر کنند. اما سوال اساسی اینجاست که چه عاملی سبب می شود تا مطبوعات و خبرگزاری های داخل کشور این اخبار نادرست و گاه متناقض را منتشر کنند و به جبر حرفه ای خبرنویسی در مورد فراگیر بودن خبر تن در دهند؟

بهتر نیست پیش از انتشار هر خبری درباره امام موسی صدر برسی ها اولیه از درستی یا نادرستی اخبار صورت بگیرد؟

از نوع فعالیت برخی از رسانه ها و عملکردشان در خصوص انتشار اخبار نادرست و کذب در مورد شهادت امام موسی صدر می توان این چنین برداشت کرد، که آنها حقیقت حیات یکی از برجسته و تاثیر گزارترین رهبران لبنان را که ملیتی ایرانی دارد با اخباری که منتشر می کنند به درامی رسانه ای تبدیل کرده اند. کم نیستند حجم اخباری که چند روز پس از انتشار، تکذیب می شوند. در چنین شرایطی به بازیچه گرفتن احساسات مردم و ملتهب کردن فضای اجتماعی کشور، اگر در کوتاه مدت تاثیری در اصول حرفه ای اصحاب رسانه نداشته باشد قطعا در دراز مدت آبستن شک و تردید مخاطبان خواهد شد.چراکه شاید آنها گمان کنند که رسانه و مطبوعات از اعتماد مردم سوء استفاده می کنند و مردم را ساده لوح یا ساده دل می انگارند.

نکته قابل توجه در انتشار اخبار مربوط به امام موسی صدر این است که باید به مساله حیات وی تاکید داشت. یادآوری این نکته نیز قابل توجه است که مساله "موت فرضی" امام موسی صدر منتفی است. چرا که خانواده وی با استناد و دلایل معتبر از حیات وی مطمئن هستند.بنابر این بهتر است همواره پیش از جانمایی شتاب زده اخبارشان بر روی سایت و یا صفحه روزنامه از صحت اخبار به وسیله خانواده امام موسی صدر آگاهی یابند چرا که آنها بیشتر از هرکسی از پرونده روبودن پدرشان مطلع هستند.

علاوه بر این بد نیست مطبوعات به این موضوع هم توجه کنند که گاهی "قلم" در حکم اسلحه می تواند شخصیتی را ترور و یا از دایره هستی خارج کند. در این صورت اگر بعد روحی و جسمی حیات امام موسی صدر در نوشتارها به فعلیت نرسد، انسانیت انسان ها ارزش خود را از دست خواهد داد. هنگامی می توان توقع احترام به ذات انسان را داشت که بعد روحی و جسمی حیات فعلیت پیدا کند و تنها در این صورت است که ارزش یک انسان مساوی با همه انسان ها خواهد بود. چنان که قرآن کریم می فرماید:

"مَن قَتَلَ نَفساً بِغَیرِ نَفسٍ اَو فَسادٍ فی الاَرضِ فَکانّما قَتَل النّاسَ جَمیعاً و مَن اَحیاها فَکانَّما اَحیَا النّاسَ جَمیعاً"
"هر کس انسانی را بدون قصاص یا فساد در روی زمین بکشد، گویی همه انسان ها را کشته است و هر کس که انسانی را احیا کند، گویی همه انسان ها را احیاء کرده است." پس قتل یک انسان با ملاکی که بیان شد، مانند قتل همه انسان هاست و احیای یک انسان، مانند احیای همه انسان هاست. این انگیزه حقیقی احترام به ذات انسان برای مطبوعاتی که حقیقت و حرمت "قلم" را همه جانبه و عمیق درک کرده اند است.

محمدرضا بختیاری

پ.ن: همین نوشته در سایت یاران صدر

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به نقل از روزنامه الرای العام چاپ کویت، هیثم جمعه، یکی از مقام‌های لبنانی که اخیرا در راس هیاتی رسمی برای پیگیری پرونده امام موسی صدر به لیبی سفر کرده بود در واکنش به انتشار این خبر اعلام کرد: مقام‌های لیبیایی به دنبال مختومه کردن پرونده امام موسی صدر به هر نحوی هستند.


وی افزود: بر فرض اگر اظهارات عبدالله سنوسی، رئیس سابق سازمان اطلاعات لیبی درست باشد، ما این اقدام مقام‌های لیبیایی را نقض قوانین تحقیقات محرمانه می‌دانیم. علاوه بر اینکه سنوسی از نظر ما و محققان مجرم است لذا نباید به هر آنچه وی می‌گوید بدون انجام تحقیقات شفاف و کامل اعتماد کرد. 

این مسوول لبنانی افزود: هیات لبنانی قبل از تحویل سنوسی به لیبی با وی در موریتانی دیدار کرد. ما اطلاعات کافی در اختیار داریم که نشان می‌دهد سنوسی در همه اظهاراتش صادق نیست و باید به صراحت اعلام کنم که ما احساس می‌کنیم دولت لیبی می‌خواهد به پرونده‌ امام موسی صدر به هر طریق ممکن پایان دهد تا خود را از مسوولیت این پرونده کنار بکشد. 

وی ادامه داد: مقام‌های لیبیایی گاهی اعلام می‌کنند جسد امام موسی صدر را یافته‌اند و بعد از مدتی این خبر تکذیب می‌شود. گاهی نیز تاکید می‌کنند گروه‌های فلسطینی وی را اعدام کرده‌اند و انگار با این اقداما‌تشان به لبنان پوزخند می‌زنند. آیا امکان داشت مورچه‌ای در لیبی تکان بخورد بدون آنکه معمر قذافی، رهبر سابق لیبی و معاونش از آن بی‌خبر باشند؟ 

در همین حال، برخی مقام‌های ذیربط لبنانی به روزنامه کویتی الدیار اعلام کردند که سنوسی فردی دروغگو است. در لیبی پایگاه‌هایی نظامی برای آموزش فلسطینی‌ها و ابو نضال وجود داشت اما همه این‌ها تحت نظارت قذافی بود و حتی جسدی که این همه جنجال به پا کرد و تحقیقات درباره آن آغاز شد متعلق به «منصور کیخیا»، مقام لیبیایی بود که توسط قذافی بازداشت شد و در زندان مرد. 

همچنین مقام‌های لبنانی اعلام کردند که از عملکرد دولت لیبی خسته شده‌اند چرا که به عقیده آن‌ها دولت لیبی در برخورد با پرونده صدر جدی نیست. 

مسوولان لبنانی در ادامه با ابراز تعجب نسبت به اظهارات سنوسی نسبت به محل دفن امام موسی صدر تاکید کردند: ما نمی‌دانیم مقام‌های لیبی مکان مذکور را مورد بررسی و کاوش قرار داده‌اند یا خیر؟ چرا مقام‌های لیبی از سیف الاسلام قذافی، پسر قذافی تحقیق نمی‌کنند؟ 

پیش‌تر روزنامه الدیار در خبری به نقل از یکی از مقام‌های بلندپایه لیبی نوشت: سنوسی اقرار کرده است که امام موسی صدر پس از چندین سال حبس در زندانی زیرزمینی در مقر سازمان اطلاعات نظامی لیبی به دست گروه ابو نضال اعدام و در‌‌ همان جا دفن شده است. 

این تقویم رومیزی، علاوه بر مناسبت‌های شمسی، قمری و میلادیِ رسمی، شامل برخی مناسبت‌های مرتبط با خاندان صدر، مانند سالروز شهادت آیت الله سید محمدباقر صدر، سالروز ربودن امام موسی صدر و... نیز هست.
در این تقویم، توضیحاتی درباره مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، خلاصه‌ای از زندگی و قضیه ربودن امام موسی صدر نیز ذکر شده است.

بخش‌های مختلف مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر از جمله «پایگاه اینترنتی امام موسی صدر»، «گروه تاریخ شفاهی»، «کانون گفت‌وگو»، «کتابخانه تخصصی خاندان صدر» و نیز فعالیت‌های مؤسسات امام موسی صدر در لبنان در این تقویم معرفی شده‌اند.
همچنین تصاویری از امام موسی صدر و مراکز مختلف زیر نظر مؤسسات و نیز برخی مدارک موجود درباره امام موسی صدر این تقویم را زینت بخشیده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه این تقویم با مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر تماس بگیرند.
تلفن‌های تماس: 3 ـ 88494162 ـ 021 ایمیل مؤسسه: sadr@imamsadr.ir
مشخصات:
ابعاد: بسته: 5/10 * 5/19؛ باز: 26 * 19
قیمت: 9000 تومان