کتاب مسیرة الامام السید موسی الصدر، ج 11، ص 245ـ251

عنوان اصلی: مناسبات شهر رجب و زیارة الإمام الحسین(ع)
مترجم: احمد ناظم

-------------------------------------------------------

بنابراین، ماه رجب پیش از اسلام و از زمان حضرت ابراهیم(ع) فصل عبادت بود و اسلام هم بر احترام و توجه به آن تأکید کرد، به ویژه اینکه در این ماه، مناسبات دینی زیادی وجود دارد. سیزدهم رجب مصادف است با ولادت امیرمؤمنان(ع). شکی نیست که ولادت امام(ع) با توجه به جایگاه آن حضرت و اهمیت او در حمایت از اسلام و پیامبر(ص)، تأثیر بسزایی در عظمت یافتن این ماه نزد خداوند دارد.
مناسبت دوم اتفاقی است که در این‌جا به اسرا و معراج معروف است. «اسرا» یعنی سیر دادن. همان‌طور که می‌دانید، طبق تصریح قرآن خداوند پیامبر(ص) را شبانه از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی برد. معراج هم یعنی عروج کردن به آسمان. کدام آسمان؟ البته منظور این افق و آسمانی نیست که بالای سر خود می‌بینیم؛ بلکه منظور مقام بلند و جایگاه رفیع است.

این مناسبات (اسرا و معراج و مبعث) بسیار باعظمت هستند و باید آن‌ها را دائماً و به‌ویژه در این روزها زنده نگه داریم؛ روزهایی که در آن‌ها احساس درد و اندوه و کوتاهی می‌کنیم، چرا که اسرا از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی بوده، ولی امروز از مسجد الاقصی خبری نیست؛ تبدیل شده به مرکز فساد و فحشا و انحراف و خراب‌کاری و توطئه. این‌ها همه باید ما را به حرکت و جنب و جوش وادار کند و عزممان را در زدودن این لکة ننگ از زندگی خودمان و از زندگی این نسل جزم کند. این شهر مقدس از صدها سال پیش در دست گذشتگان ما بوده؛ همان‌هایی که ما آن‌ها را عقب‌مانده و بی‌سواد و بی‌چیز می‌دانیم. آنها زندگی سخت و دشواری داشتند، ولی توانستند قدس را حفظ کنند و آن را امروز به دست ما و نسل ما برسانند. امروز مسئولیت این کار بر عهدة ماست و از خداوند می‌خواهیم که ما را موفق بدارد تا وظیفة خودمان را در این زمینه انجام دهیم.
به این مناسبت (مبعث) حتماً جشن بزرگی برپا خواهیم کرد، بلکه با یاری خدا بتوانیم این روز را احیا و از برکات فراوان آن استفاده کنیم.
مناسبت دیگری که در این ماه پیش‌رو داریم، پانزدهم رجب است که روز زیارتی امام حسین(ع) است. از جمله مهم‌ترین روزهای زیارتی امام حسین(ع) یکی اول رجب است و دیگری پانزدهم آن.
نمی‌خواهم به سادگی از این مناسبت رد شوم. زیارت امام حسین(ع) با پانزدهم رجب چه تناسبی دارد و چرا این روز، روز مخصوص زیارتی آن حضرت قرار داده شده است؟
آنچه از این تقارن به ذهن بنده می‌آید و شاید درست هم هست، این است که اگر در مورد روزهای زیارتی امام حسین(ع) بررسی‌ای بکنیم، می‌بینیم که روز عرفه هم از روزهای زیارتی آن حضرت است و ثواب فراوانی دارد. می‌دانیم که روز عرفه روزی است که حج با آن شروع می‌شود،‌ یعنی بعد از اتمام عمره حاجی‌ها به عرفات می‌روند و حج با آن شروع می‌شود. حاجی لباس احرام می‌پوشد و آمادة حج می‌شود، ولی اولین کاری که باید انجام دهد، حتی قبل از نماز، این است که از ظهر تا غروب در عرفات بماند. این اولین عمل و اولین منسک از مناسک حج است. در این روز، زیارت امام حسین(ع) استحباب دارد و تأکید ویژه‌ای بر آن شده است. چه تناسبی بین این دو وجود دارد؟

مادام که می‌توانست با خارج شدن از مکه از بروز این مشکل (ریخته شدن خون در کعبه) در میان مسلمانان جلوگیری کند، چنین کرد و از مسجد الحرام خارج شد تا هتک حرمت کعبه در آینده سنت نشود و روش حاکمان و ظالمان نگردد؛ برای اینکه وقتی پسر دختر پیامبر(ص) در کعبه کشته می‌شود، افراد عادی، دیگر جای خود دارند.
البته اشخاص دیگری بودند که در کعبه کشته شدند، مثل عبد الله بن زبیر، ولی بین مقام امام حسین(ع) و شخصیت عبد الله بن زبیر تفاوت زیادی بود، به‌ویژه اینکه اهداف و روش اعتراض و شیوة مبارزة هر یک با دیگری متفاوت بود.
امام حسین(ع) با اینکه اولاً پسر دختر رسول خدا(ص) بود و ثانیاً امام و راهنمای امت و راوی احادیث رسول خدا بود، سعی کرد از هتک حرمت کعبه جلوگیری کند؛ ولی کشته شدن عبد الله بن زبیر در کعبه هر چند بی‌حرمتی به آن بود، ولی تبدیل به روش و سنت نمی‌شد. هیچ کس به سبب کشته شدن عبد الله بن زبیر، آدم کشی در کعبه را سنت نمی‌کرد. اما امام حسین(ع) برای حفظ مقام و احترام کعبه از آن خارج شد.

این چه اسلامی است که دست‌مایة حکومت عده‌ای قرار می‌گیرد؟! مسلم است که این اسلامِ ظاهری است؛ اسلامی که مردم را از شهادت دروغ باز نمی‌دارد و از هتک نوامیس مردم و هتک حرمت خانة خدا و مباح کردن جان و مال و ناموس مردم مدینه به مدت سه روز و کشتار ده‌ها و صدها تن از مردم به دست خلیفه جلوگیری نمی‌کند. این اسلام نیست. این تنها ظاهر اسلام است. اگر ما هم از اسلام دم بزنیم و عمل نکنیم، اسلام ما اسلام صوری است، فقط اسم اسلام است و اگر تعبیر درستی باشد، بتِ اسلام است.
بنابراین، اسلامی که یزید داشت، اسلام نبود و اگر حسین بن علی(ع) در مقابل انحطاطی که بعد از پیامبر(ص) شروع شد و تا زمان یزید ادامه داشت، سکوت می‌کرد، این انحطاط رفته‌رفته بیشتر می‌شد و دیگر اثری از آن باقی نمی‌ماند. حتی اسم اسلام هم از بین می‌رفت.
اما امام حسین(ع)، همان‌طور که بارها و بارها گفته‌ایم، با شهادت خود افکار عمومی مسلمانان را بیدار کرد و آنان را به حرکت درآورد و در قلب‌ها و رگ‌هایشان خونی تازه و سرشار از اخلاص و ایمان و عاطفه تزریق کرد. و بدین ترتیب بعد از شهادتش، انقلاب‌ها و قیام‌هایی شکل گرفت و مشکلاتی بر سر راه بنی امیه به وجود آمد تا بالاخره اساس حکومت آنان و اسلامشان به کلی برچیده شد.

پس بین امام حسین(ع) و حج رابطه‌ای هست. امام حج یزید را ترک کرد تا در کربلا با خونش حج کند. کسانی که قصد ترور امام را داشتند، در زیر لباس‌هایشان اسلحه حمل می‌کردند و در حین حرکت میان صفا و مروه و طواف کعبه، به دنبال فرصتی بودند تا امام را به قتل برسانند، ولی امام این حج صوری و یزیدی را رها کرد تا حج حسینی به ‌جای آورد؛ کشته شد تا حج حقیقی حفظ شود. پس رابطه‌ای بین کعبه و امام حسین(ع) وجود دارد و به همین سبب هر زمانی که موسم حج و عمره است، ایام زیارتی امام حسین(ع) هم هست. برای اینکه او بود که این سنت و مناسک را حفظ کرد و حیات را دوباره به اسلام و کعبه بازگرداند.
این مناسبت، یعنی زیارت امام حسین(ع)، که گفتیم در اول و پانزدهم رجب مستحب است، به این سبب است که تأکید می‌کند اسلام صوری اسلام یزیدی است و اسلام واقعی اسلامی است که حج آن موجب وحدت مسلمانان و نمازش مانع از فحشا و منکر و روزه‌اش سپر آتش است؛ همان‌طور که در خطبة حضرت زهرا(س) خوانده‌ایم. اسلامی که حسین(ع) جلودار آن است، اسلام حقیقی است. یزید به دنبال اسلام واقعی نیست، بلکه اسلام ظاهری را می‌خواهد تا بر مردم حکومت کند. اسلام هرگز با ذلت و حقارت و تسلیم در برابر مشکلات و ناامیدی از پیروزی و احساس ضعف در مقابل دشمن، جمع نمی‌شود، هرچند این دشمن، یزید و بزرگ‌تر از یزید باشد.
اسلام واقعی اسلام حسین است و به همین سبب، زیارت با معرفت امام حسین(ع) برای حسینی‌ها بالاتر از هزاران حجی است که یزیدی‌ها به جا می‌آورند. این معنای آن است که می‌گویند زیارت امام حسین(ع) بالاتر از حج و عرفه است، و الا همة عزت و شرف او از اسلام است و امکان ندارد بالاتر از حج و اسلام باشد، زیرا همة عظمت او از اسلام و از حج است. بله، هزاران حج صوری با زیارت امام حسین(ع) برابری نمی‌کند، چون حج واقعی و اسلام حقیقی به دست او سیراب شد و رشد کرد و حیات خود را دوباره پیدا کرد.
ماه رجب ماه با برکت و زمان این اعمال (زیارت امام حسین(ع) و عمره و...) است و شکی نیست که زنده نگه داشتن این ماه، بازگشتی است به سوی خدا. باید در این ایام توجه داشته و هوشیار باشیم و از آن برای زندگی ظاهری و یزیدی‌مان درس بگیریم. این شعارها و این روزه‌ها در این ماه، ما را برای درک واقعی این معانی آماده می‌کند و از این ماه موسمی عظیم و مناسبتی برای بازگشت به سوی خداوند می‌سازد.
در حدیث شریفی آمده که در روز قیامت ندا می‌دهند: «أین الرجبیون؟» یعنی کجایند کسانی که ماه رجب را محترم شمردند و روزه‌هایش را روزه گرفتند و مناسبت‌های آن را همراه با درک و شعور برپا کردند و از آن برای زندگی سعادتمندانه و اسلامی و پاک و عزتمندانه و حسین‌گونه توشة کافی برگرفتند؟ اعمال زیادی در این ماه وارد شده است که امیدواریم توفیق انجام دادن آن‌ها را پیدا کنیم.
برادران من! این گرفتاری و بحرانی که در این ماه‌های مبارک، گریبان ما را گرفته، نتیجة کنار گذاشتن اسلام در عرصه‌های مختلف زندگی است؛ یعنی اسلام در هیچ یک از شئون زندگی‌مان وارد نشده است. این‌طور نیست که فقط احکام اسلامی به طور کلی در جوامع ما فراموش شده، این‌طور نیست که فقط امر به معروف و نهی از منکر دچار تغییر و تحریف شده است، بلکه شعایر دینی هم کم‌کم از بین می‌روند و فراموش می‌شوند. روز جمعه تبدیل شده به روز یکشنبه و آن را آن‌طور که باید گرامی نمی‌داریم. ما می‌توانیم روز جمعه را مثل اهالی خوب این شهر با تعطیل کردن آن و بستن مغازه‌ها زنده کنیم. این آیین بزرگی است که باید آن را حفظ کنیم، حداقل چیزهایی را که از این شعایر باقی مانده است، باید در این ماه‌های قمری زنده کنیم.
باید کم‌کم به فرزندانمان یاد بدهیم که چه وقت ماه رجب است و چه وقت ماه شعبان. چه بسا این را هم ندانند. باید این شعایر را که درون خودشان معانی بلندی دارند، زنده کنیم. یعنی امروز قرآن کریم، فقط این ورق و جلد نیست، بلکه درون این ورق و جلد، معانی بلندی هست و اگر از این قرآن نگه‌داری کنیم، امید هست که در مسیر آن قرار بگیریم. ماه رجب و شعبان هم دقیقاً همین‌طور است. باید در مورد این دو ماه و مناسبت‌های آن دو به فرزندانمان تعلیم بدهیم. خیلی از آن‌ها دوازده امام را نمی‌شناسند و اسامی پیامبران را نمی‌دانند و با این جور مسائل بیگانه‌اند.
من وقتی با شما صحبت می‌کنم، مخاطبان خودم را مؤمن فرض می‌کنم و فرزندانتان هم ان‌شاء‌الله با اسامی ائمه و اصول و فروع دین آشنا هستند. حتی بعضی از شما‌ با شعایر دینی هم آشنایید؛ روز جمعه را با پوشیدن لباس پاکیزه زنده نگه می‌دارید و آن را عید می‌گیرید و شادی می‌کنید؛ در نماز جماعت حاضر می‌شوید و در این مناسبت‌ها حضور چشم‌گیر دارید.
در ماه رجب باید فرزندانمان این چیز‌ها را از رفتار و اخلاق و تهذیب و نماز‌ و روزة ما یاد بگیرند. شکی نیست که کسی که این ماه را زنده نگه می‌دارد، در واقع شعایر خدا را بزرگ می‌شمارد و بزرگ داشتن شعایر خدا از نشانه‌های تقوای واقعی است.
از خداوند می‌خواهیم که ما را بر بزرگ داشتن این ماه مبارک، که طبق برخی از احادیث شریف، ماه امیرمؤمنان(ع) است، موفق بدارد. به هر حال ماه مبارکی است و همان‌طور که گفتم، در آن روزها و مناسبت‌های زیادی هست. احیا کردن این ماه و نماز و دعا از بهترین اعمال است. یکی از بهترین اعمال، این دعایی است که شنیده‌اید و بعد از نماز خوانده می‌شود. این دعا از بهترین ادعیه و از پرمعناترینِ آن‌هاست. دوباره این دعا را با توجه بخوانیم:
«أعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ. بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ. یا مَن أرجوهُ لِکُلِّ خَیرٍ؛ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ؛ یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ؛ یا مَن یُعطی مَن سَألَهُ؛ یا مَن یُعطی مَن لَم یَسألهُ؛ وَمَن لَم یَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ وَرَحمَـ‹ً؛ أعطِنی بِمَسألَتی إیّاکَ جَمیعَ خَیرِ الدُّنیا وَجَمیعَ خَیرِ الآخِرَ›ِ. وَاصرِف عَنّی بِمَسألَتی إیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنیا وَشَرِّ الآخِرَ›ِ. فَإنَّهُ غَیرُ مَنقوصٍ ما أعطَیتَ. وَزِدنی مِن فَضلِکَ یا کَریمُ یا ذَالجَلالِ وَالإکرامِ یا ذَالنَّعماءِ وَالجودِ یا ذَالمَنِّ وَالطَّولِ حَرِّم شَیبَتی عَلی النّارِ.»
(به خدا پناه می‌برم از شر شیطان رانده شده. به نام خدای بخشایندة مهربان. ای کسی که در هر امر خیری به تو امید دارم؛ و در امان هستم از هر نوع شر و بدیِ ناشی از خشم و غضب او؛ ای آن که در مقابل اعمال اندک و ناچیز ما پاداش بسیار عطا می‌کنی؛ ای کسی که به هر نیازمند و محتاجی عطا می‌کنی؛ ای که عطا می‌کنی به کسی که تو را نمی‌خواند و از تو چیزی نمی‌خواهد و تو را نمی‌شناسد که صاحب عطوفت و رحمت هستی؛ عطا کن به من در مقابل خواهش و خواسته‌ام همة خیر دنیا و همة خیر آخرت را. و دور کن از من بنا بر خواسته و خواهشم جمیع شر و بدی دنیا و شر و بدی آخرت را. زیرا هر چقدر عطا کنی، (از خزانة فضل و کرامت) کاسته نمی‌شود. و بیفزا بر من از فضل و بخشش، ای صاحب نعمت‌ها و جود و بخشش، ای کسی که بر ما منت می‌گذاری و ای بلندمرتبة سخاوت‌مند، آتش جهنم را بر موی سفید من حرام گردان.)
والسلام علیکم ورحمة الله و برکاته