جستجو 
خبرگزاری ایسنا، 1391/5/25
نشست نقد و بررسی رمان «شب رنج موسی» (با الهام از شخصیت امام موسی صدر) نوشته مصطفی جمشیدی نقد شد.
به گزارش خبرنگار کتاب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، جلسه نقد و بررسی رمان «شب رنج موسی» که با الهام از شخصیت امام موسی صدر توسط مصطفی جمشیدی نگاشته شده، با حضور عباس اکبری (نویسنده و مترجم آثار سینمایی) و جهانگیر خسروشاهی (داستان‌نویس) روز سه‌شنبه، 24 مردادماه، در بنیاد ادبیات داستانی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، مصطفی جمشیدی به خواندن بخشی از این رمان پرداخت.
در ادامه، عباس اکبری در ابتدای بحث ضمن تمجید از نویسنده برای نگارش این رمان گفت: یکی از عادات ناپسندی که در بین برخی منتقدان عرصه هنری وجود دارد، این است که تنها به دنبال ایراد گرفتن هستند و فقط به اشتباهات یک اثر توجه می‌کنند و نتیجه می‌گیرند که نویسنده یا کارگردان کارش پسندیده نیست.
او افزود: همین که این رمان 200 صفحه‌‌یی نوشته شده است و با زحمت زیادی به چاپ رسیده، دلیل و بهانه‌ای است برای این‌که ما دور هم جمع شویم و از هم یاد بگیریم و از این طریق تبادل افکار ایجاد شود.
این نویسنده در ادامه درباره این رمان توضیح داد: این کتاب ما را به این سمت هدایت می‌کند که انسانی به اسم «امام موسی صدر» وجود داشته است که ما به عنوان شخصیت ایرانی و اسلامی می‌توانیم از او درس بگیریم. اصولا یکی از روش‌های پیدا کردن سوژه این است که از تاریخ و دنیای معاصر شخصیت‌ها و حوادثی واقعی را انتخاب کنیم که برای مخاطب جاذبه داشته باشد که در این اثر این اتفاق افتاده است.
اکبری گفت: این جریان در دوران گذشته بخصوص در سه دهه اخیر بیش از قبل شده است و استقبال مخاطبان از آثاری که برداشت‌هایی از واقعیت هستند، بیش‌تر شده است، که البته یکی از علل اصلی آن، وجود رسانه و رفتن به اطلاع‌رسانی روز است.
او افزود: این جریان در آثار هنری ما در بعد از انقلاب و دفاع مقدس فزونی گرفت و گرایش به روایت حوادث و شخصیت‌های واقعی زیاد شد.
در ادامه این نشست، جهانگیر خسروشاهی با طرح سؤالی از نویسنده این اثر، اظهار کرد: آیا یک نویسنده به این دلیل که نویسنده است و از تخیل بهره می‌برد، می‌تواند تاریخ را تحریف کند؟ ما در برخی رمان‌های خارجی شاهدیم که در چنین آثاری با بیان دقیق جزییات، شخصیت مورد نظر را تعریف می‌کنند و البته رمان‌های شخصیت‌محوری در ادبیات خودمان وجود دارند که ردپایی از واقعیت تاریخی در آن‌ها وجود ندارد.
این نویسنده افزود: در کارهای دیگری مثل مستند 18 قسمتی‌ای که از سوی مؤسسه امام موسی صدر و با حمایت خواهرشان نشان داده شد، نکات بسیار مهمی مطرح شد که در این کتاب وجود ندارد.
خسروشاهی درباره اهمیت و ارزش این رمان خاطرنشان کرد: شایستگی این کار در این است که در زمان بیداری اسلامی و تغییرات کشورهای منطقه از پشت پرده حکومت قذافی پرده برمی‌دارد و از این روی بسیار حائز اهمیت است.
او همچنین درباره نوع پرداخت شخصیت امام موسی صدر در این رمان گفت: به نظر من، تحقیق جامعی در زندگی امام موسی صدر در این رمان انجام نشده است. البته این رمان هم در کنار بسیاری از آثار دیگری که در زمینه‌های مختلف فیلم مستند، داستان و رمان درباره این شخصیت انجام شده، ارزشمند است و همگی این آثار در کنار هم معنا می‌یابند.
در ادامه، جمشیدی در پاسخ به بحث‌های مطرح‌شده گفت: این‌چنین داستان‌هایی یک وضعیت انکارپذیر و یا اثبات‌پذیر ندارند و اصولا زمانی که می‌خواهیم در یک داستان به شخصیت‌هایی که نزدیک ویژگی انبیای الهی هستند، بپردازیم، کار نویسنده بسیار سخت می‌شود؛ چرا که از خود می‌پرسد آیا اجازه دارد فرودهای این شخصیت را هم نشان دهد یا خیر؟ و از این جهت برای نویسنده یک ریسک است.
این نویسنده سپس درباره سوژه و شباهت این قصه به داستان اصحاب کهف در قرآن، گفت: این سوژه یک ذخیره عظیم داستانی دارد درباره رهبری که به مدت 30 سال در یک وضعیت ابهام‌گونه و معمایی قرار گرفته است و من در این قصه این وضعیت معماگونه را در خرده معماهای دیگری قرار داده‌ام و از این جهت خود این راز یک سوژه اصحاب کهفی است که در قرآن هم گفته شده است که تنها خداوند از حقیقت ماجرا باخبر است و در همین داستان امام موسی صدر هم هنوز حقیقت ماجرا روشن نشده است و من به دنبال این بوده‌ام که این موضوع را نشان دهم.
سپس اکبری درباره ساختار و قالب این رمان گفت: وقتی ما حادثه‌ای تاریخی را که اساسی واقعی دارد، در قالبی غیر از گزارش قرار می‌دهیم. همیشه یک سوی آن واقعیت مطلق است و سوی دیگر تخیل نویسنده و وفاداری نویسنده بستگی به نزدیک بودن او به هر یک از این دو نگاه دارد که در این داستان، نویسنده خودش مدعی نزدیک بودن به حقیقت ماجرا نیست که البته منظور دروغ‌پردازی درباره شخصیت امام موسی صدر هم نیست؛ بلکه به این معنی است که تخیل بیش‌تری برای پرداخت شخصیت امام موسی صدر به کار رفته است.
این مترجم سینما درباره شباهت این رمان به فیلم «جهان پهلوان تختی» ساخته بهروز افخمی تصریح کرد: در فیلم «جهان پهلوان تختی» بهروز افخمی شاهد هستیم که پایان معلوم و مشخصی برای مخاطب وجود ندارد، برخلاف «جهان پهلوان تختی» مرحوم علی حاتمی که دقیقا این اتفاق در رمان «شب رنج موسی» هم وجود دارد و تصور مشخصی را همان‌طور که در واقعیت این ماجرا وجود دارد، به ما ارائه نمی‌دهد.
اکبری درباره ساختار این اثر گفت: بنا به تعریف سبک پست‌مدرنیسم ما در کشف حقیقت ناتوانیم و از این جهت این داستان به دلیل نوع ساختارش می‌تواند در این قالب به خوبی تعریف شود و نویسنده می‌تواند در چنین داستان‌هایی که واقعیت مشخص نیست، مخاطب را به سمت برداشتی از واقعیت هدایت کند که در شب رنج موسی کم‌تر به آن تأکید شده است. البته من خودم به ساختار پست‌مدرن علاقه‌ای ندارم و در بین ساختارها و قالب‌ها، کلاسیک را می‌پسندم.
در ادامه، خسروشاهی با بیان نقل قولی از یکی از علمای غربی درباره زبان خاطرنشان کرد: «زبان خانه حقیقت است». اگر اختلالی در زبان وارد شود، کل حقیقت از بین می‌رود و به نظر سوررئالیسم و پست‌مدرنیسم نشان از گسستگی بشر غربی دارد که بعد از آن‌که اعتمادشان به علم رو به افول گذاشت، ظهور می‌کنند و این مکاتب مناسب با سیری است که بشر غربی طی کرده است.
مصطفی جمشیدی نیز در پایان این جلسه در جمع‌بندی صحبت‌هایش گفت: امروز دیگر رمان‌نویسی سنتی جواب‌گو نیست؛ چرا که رمان تحت تأثیر رسانه است. مسائل سیاسی، هم‌اندیشی‌ها و پیشی‌گرفتن سینما بر ادبیات دچار تغییر شده است. گاهی اوقات رئالیسم محض در جاهایی برای هنر ضرر دارد و واقعا جلو خلاقیت را می‌گیرد. من فکر می‌کنم باید از رمان‌نویسی سنتی دوری کنیم.
برچسب ها : امام موسی صدر ,
