روح هم مذکر و هم مؤنث به کار برده می شود. بنابر تفاسیری که در کتب تفسیر وارد شده است، روح بزرگ ترین ملک است و از همین روست که در جاهایی از قرآن بر “ملائکه” عطف شده است: “تنزل الملائکة و الروح” و “یوم یقوم الروح و و الملائکة“¹. روح در این اصطلاح غیر از روح انسان است و معنای دیگری دارد؛ روح، بزرگ ترین ملک است. روایات صفت های فراوانی برای روح ذکر کرده اند. همچنین، در برخی روایات روح همان جبرئیل ذکر شده است. اما آنچه از این آیه و دیگر آیات استنباط می کینم، این است که روح تعبیر و یا کنایه ای از اراده ی مستقیم خداوند است. افعالی وجود دارد که به واسطه ی ملائکه، کارگزاران خدا، صادر می شود و اعمالی نیز هست که خداوند مستقیم و بی واسطه انجام می دهد. مقصود از روح، که در این شب [شب قدر] نازل می شود، عنایت خداوند و تصرف بی واسطه ی خداوند در هستی است. همان روح که خداوند در “آدم” دمید: “فإذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین“². یعنی عطا کردن روح به “آدم” یا “مسیح” یا انسان. عطا کردن این روح بالاتر از آن است که در تصرف ملائکه باشد. نیروهای هستی همه در تصرف ملائکه اند و ملائکه، کارگزاران خداوند، در این نیروهای هستی تصرف می کنند. اما چیزهایی هستند که مهم تر از توانمندی های ملائکه و بالاتر از ملائکه اند. ما می دانیم که ملائکه پس از دمیدن روح خدا در انسان، بر او سجده کردند. بنابراین، روح شریف تر از ملائکه است، زیرا ملائکه پس از دمیدن روح خدا در انسان بر او سجده کردند. نمی توانیم که روح از ملائکه است. می گوییم که روح تعبیری از اراده ی مستقیم خداوند است، یعنی آن چیزی که خداوند بی واسطه انجام می دهد. به سخن دیگر، اراده ی خداوند، روح است و ملائکه کارگزاران خداوندند.

1- روزی که روح و فرشتگاه به صف می ایستند/ نبأ،38
2- چون تمامش کردم و در آن از روح خود دمیدم، همه سجده اش کنید/ حجر،29

……..
بخشی از تفسیر امام موسی صدر از سوره ی مبارکه ی قدر

همین نوشته در سایت یاران امام موسی صدر حفظه الله